Trybunał Konstytucyjny orzekł o niekonstytucyjności przerwania ciąży ze względu na przesłankę eugeniczną, co oznacza, że od chwili ogłoszenia wyroku przerwanie ciąży z powodu ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu będzie bezprawne. TK orzekł, że aborcja z tzw. przyczyn eugenicznych jest niedopuszczalna w każdej sytuacji. Oznacza to, że wyrok TK uniemożliwi legalne przerywanie ciąży w ponad 90 % dotychczasowych sytuacji, a usunięcie tej przesłanki legalizacyjnej może spowodować wzrost liczby postępowań karnych z art. 152 kodeksu karnego.

Do tej pory, przerwanie ciąży na gruncie ustawy z 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży mogło nastąpić w trzech przypadkach, tj. gdy: 
1) ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej (tzw. przesłanka medyczna), 
2) badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu (tzw. przesłanka eugeniczna), 
3) zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (tzw. przesłanka kryminalna). 

Po wyeliminowaniu przez TK az ustawy przesłanki eugenicznej pozostają nadal dwa przypadki dopuszczalności przerwania ciąży, tj. 
Zagrożenie życia lub zdrowia kobiety ciężarnej. Przerwanie ciąży może być dokonane wyłącznie przez lekarza w szpitalu za pisemną zgodą kobiety. Zaistnienie przesłanki medycznej stwierdza inny lekarz niż dokonujący aborcji, chyba że ciąża zagraża bezpośrednio życiu kobiety. Przerwanie ciąży nie jest ograniczone żadnym terminem. 
Podejrzenie powstania ciąży w wyniku czynu zabronionego. Przerwanie ciąży dokonane może być wyłącznie przez lekarza za pisemną zgodą kobiety. Okoliczność, iż zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego, stwierdza prokurator. Przerwanie ciąży dopuszczalne jest, dopóki od początku ciąży nie upłynie więcej niż 12 tygodni. Ustawa nie stawia warunku, aby ciężarna kobieta była pokrzywdzoną czynem zabronionym. Oznacza to, iż może być ona również jego sprawcą (np. ciąża będąca skutkiem stosunków kazirodczych).

Bezpośrednim i oczywistym skutkiem utraty mocy obowiązującej przepisu uznanego za niekonstytucyjny będzie rozszerzenie zakresu regulacji prawa karnego o karalność aborcji z powodów embriopatologicznych.
Najogólniej ujmując, przerwanie ciąży za zgodą kobiety wbrew przepisom ustawy z 1993 r. stanowi przestępstwo z art. 152 kodeksu karnego i podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 


Sprawcą przestępstwa z art. 152 kodeksu karnego może być każdy (w praktyce najczęściej będzie lekarz lub partner kobiety, ale również przyjaciółka, rodzic, siostra, itd.). Natomiast wszelkiego typu czyny kobiet ciężarnych zmierzające do przerwania ciąży nie są w naszym systemie prawnym penalizowane. Nie stanowi przestępstwa przerwanie ciąży w wyniku samoistnego poronienia z przyczyn naturalnych czy przerwanie ciąży obumarłej.

Karze pozbawienia wolności do lat 3 podlega również ten, kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem przepisów ustawy lub ją do tego nakłania. Na czym może polegać ta pomoc? Np. na dostarczeniu narzędzi służących do tego celu, udostępnieniu gabinetu lekarskiego, udzieleniu rady lub informacji ułatwiającej przeprowadzenie takiego zabiegu, pokryciu kosztów jego przeprowadzenia, sporządzeniu lub dostarczeniu fałszywego dokumentu zaświadczającego istnienie jednej z przesłanek dopuszczalności przerwania ciąży, złożeniu fałszywych zeznań uprawdopodabniających popełnienie przestępstwa, którego skutkiem była ciąża, skontaktowanie kobiety w ciąży z osobą nielegalnie przeprowadzającą zabiegi przerwania ciąży.

Co z organizowaniem tzw. „turystyki aborcyjnej” mającej na celu ułatwienie wyjazdu do placówek medycznych znajdujących się w państwach o liberalniejszych unormowaniach w zakresie dopuszczalności zabiegów przerwania ciąży? 
Tutaj należy podkreślić, że samo przerwanie ciąży za granicą nie powoduje odpowiedzialności karnej po stronie polskiej obywatelki, nie będzie ona ścigana ani karana. Nie odpowie również lekarz dokonujący aborcji za granicą, ponieważ jurysdykcja państwa polskiego ogranicza się do terytorium Polski i polskich obywateli. Odpowiedzialność karną może jednak ponieść osoba, która pomaga w organizacji tzw. turystyki aborcyjnej za granicę. Wynika to z faktu, że przestępstwo z art. 152 § 2 kodeksu karnego ma charakter formalny, odpowiedzialność jego sprawcy jest niezależna od tego, czy do przerwania ciąży doszło, czy też nie, a jeżeli doszło, to w jakim miejscu – w kraju, czy poza jego granicami. 

Surowszej karze (od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności) podlega ten, kto dopuszcza się powyższych czynów, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej.

Zaistnienie którejkolwiek z tych dwóch przesłanek rodzi po stronie kobiety “prawo do planowania rodziny i wynikające z niego uprawnienie do legalnego przerwania ciąży” mające charakter “dobra prawnego”. Uniemożliwienie wykonania zabiegu przerwania ciąży w takiej sytuacji uprawnia kobietę, na podstawie art. 448 k.c. do dochodzenia wyrównania szkody wynikłej z tego zdarzenia. 

Obecnie polska obywatelka, dokonująca aborcji, nie jest ścigana ani karana, niezależnie od tego z jakich przesłanek ani gdzie usuwa ciążę. Jednak w obecnej sytuacji trafniejszy będzie komentarz „jeszcze nie jest ścigana ani karana” …

Zuzanna Jędrzejewska

radca prawny

Wyrok TK a protesty

Jaką formę mają protesty będące reakcją na wyrok TK i czy ich uczestnicy mogą ponosić odpowiedzialność z art. 165 § 1 pkt 1 kodeksu karnego, tj. za sprowadzenie niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu osób, powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej, za które grozi kara pozbawienia wolności do lat 8?

Tzw. “protesty kobiet” to zgromadzenia spontaniczne, tj. zgromadzenia organizowane bez uprzedniego zawiadomienia w celu zaprotestowania i zajęcia stanowiska w związku z nagłym i nieprzewidzianym wydarzeniem. Zgromadzenia, które odbywały się w ostatnich dniach w wielu miastach w Polsce wynikają z obecnej sytuacji społecznej i zaangażowania społeczeństwa dla którego wyrok TK jest na tyle istotny, że reakcja musiała być natychmiastowa. Zgromadzenia spontaniczne są dozwoloną i prawnie chronioną formą zgromadzeń i należy przyjąć, że odbywają się legalnie.

Niezależnie jednak od oceny ich dopuszczalności, przestępstwo z art. 165 § 1 pkt 1 k.k. ma charakter materialny (skutkowy), co oznacza, że odpowiedzialność za jego popełnienie wymaga wykazania, że czyn spowodował powstanie albo zwiększenie zagrożenia epidemiologicznego lub szerzenie się choroby zakaźnej. Dla przypisania odpowiedzialności za dokonanie przestępstwa konieczne jest udowodnienie, że wzrost liczby zakażeń jest wynikiem udziału w zgromadzeniu. Aby przypisać odpowiedzialność uczestnikowi zgromadzenia za działanie w ramach przestępstwa z art. 165 § 1 pkt 1 k.k. osoba ma mieć potwierdzony fakt zakażenia i być tego świadoma, albo też liczyć się z tym, że jest zakażona i pomimo nałożonych na nią zakazów i obostrzeń, nie poddać się im (np. wyszła na protest mimo nałożonej kwarantanny). Odpowiedzialność uczestnika zależeć będzie zatem od indywidualnej oceny jego postępowania. Art. 165 § 1 pkt 1 k.k. nie może być też podstawą do odpowiedzialności zbiorowej (polskie prawo karne nie przewiduje odpowiedzialności zbiorowej; odpowiedzialność karna jest zawsze odpowiedzialnością indywidualną) czy odpowiedzialności za samo tylko wzięcie udziału w zgromadzeniu.

Odrębną kwestią jest jednak ocena innych czynów uczestników zgromadzenia, które w czasie jego trwania mogą potencjalnie zostać popełnione przez uczestników (np. znieważenie funkcjonariusza publicznego, zniszczenie mienia). Jednak w tym przypadku również mamy zasadę odpowiedzialności indywidualnej.

Zuzanna Jędrzejewska

radca prawny

W trudnych czasach dla kraju i świata, wobec większej ilości godzin spędzonych w domu, bez pogoni za dotychczas znaną nam codziennością, przyszedł czas porządków i podsumowań.

Zespół Kancelarii przedstawia najciekawsze sprawy prowadzone na przestrzeni 2019-2020 roku, które zarazem przebiegły zgodnie z oczekiwaniami naszymi oraz naszych Klientów:

– Nabycie i dzierżawa nieruchomości rolnych przez rolników i nierolników – przeprowadzone z naszym wsparciem prawnym w każdym przypadku z sukcesem

– Podatek od nieruchomości, skargi na decyzje podatkowe – 100% wygranych spraw przeciwko gm. Miastu Szczecin

– Aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego oraz zmiana obowiązkowej stawki procentowej, odzyskanie wartości nakładów poczynionych przez użytkowników wieczystych na nieruchomości – wszystkie sprawy przeciwko gm. Miastu Szczecin wygrane

– Sprawy dotyczące kredytów frankowych – w toku

– Pomoc przy właściwym skonstruowaniu i zawarciu umów sprzedaży koni sportowych i rekreacyjnych – w wielu przypadkach udało się przekonać również drugą stronę umowy do przyjęcia zaproponowanych przez Kancelarię zapisów, co spotkało się z satysfakcją naszych Klientów

– Sprawy dotyczące roszczeń związanych z wadami koni zakupionych w Polsce lub za granicą

– Pomoc prawna w zakresie realizacji zabudowy i prowadzenia działalności na terenach rolnych – inwestycje rolne (stajnie, ośrodki jeździeckie) i nierolne, ochrona środowiska itd.

– Pomoc prawna rolnikom w zakresie wsparcia z ARiMR – zagadnienia związane z realizacją programów pomocowych.

– Wsparcie prawne sportowców, w tym przy rozwiązaniu poważnego kontraktu sportowego – siatkówka

– Założenie i obsługa prawna klubów sportowych, ciekawe umowy sponsoringu

– Uzyskanie zezwolenia na sprzedaż alkoholu

– Umowy z instytucjami wsparcia finansowego przedsiębiorców w regionie – analiza i wsparcie przy ich zawieraniu oraz pomoc prawna przy właściwej realizacji umów oraz zabezpieczeń z nich wynikających

– Przeprowadziliśmy ciekawe sprawy z zakresu najmu nieruchomości oraz udoskonaliliśmy wiele wzorców umowy najmu – umów niezwykle powszechnych, w których jednak często spotyka się błędy niweczące później możliwość dochodzenia swoich roszczeń (np. z kaucji)

– Uzyskanie na drodze sądowej od firmy budowlanej wykonującej roboty drogowe opłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości sąsiedniej stanowiącej dla tej firmy zaplecze budowy drogi

– Doradztwo w zakresie bardzo interesujących zagadnień prawnych i podatkowych w branżach: rolnictwo, sport, gastronomia, transport, budownictwo, sprzedaż

– Zwroty niesłusznie pobranego przez urząd skarbowy podatku

– Zwrot kwot z polisolokat i opłat likwidacyjnych

– Wnioski o dotacje na rozpoczęcie i rozwój działalności gospodarczej pozarolniczej i rolniczej

– Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność – wygrane skargi w związku z zawyżeniem opłaty przekształceniowej przez gm. Miasto Szczecin

– Skarga na wysokość ustalonej opłaty adiacenckiej

– Sprawy spadkowe, zniesienie współwłasności, zasiedzenie, zaniechanie naruszeń i przywrócenie na nieruchomości stanu zgodnego z prawem

– Zasadne skargi na czynności komornika

– Pomoc podmiotom mającym problemy ze spłatą zobowiązania poprzez wsparcie przy prowadzeniu negocjacji z wierzycielami w celu uzyskania jak najkorzystniejszych warunków spłaty zadłużenia

– to tylko część przeprowadzonych przez nas spraw: zarejestrowaliśmy wiele podmiotów gospodarczych, wygraliśmy szereg spraw o zapłatę, itd.

__

Natalia Łangowska, radca prawny

Od 9 lipca 2018 r. obowiązują nowe zasady dotyczące terminów przedawnienia długów.

Jedną z najważniejszych zmian jest skrócenie podstawowego terminu przedawnienia do lat 6.

Również roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu, orzeczeniem sądu polubownego, stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem przedawnia się z upływem 6 lat.

Sąd będzie z urzędu badać, czy roszczenie nie uległo przedawnieniu, a opierając się na względach słuszności będzie mógł nie uwzględnić przedawnienia i wydać wyrok zgodny z żądaniem powoda.

Ponadto, koniec terminu przedawnienia przypadać będzie na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia będzie krótszy niż dwa lata.

Nowe przepisy mają za zadanie ograniczyć działalność rynku starych długów i poprawić sytuację prawną dłużników, którzy często nie wiedzą, jak skorzystać z zarzutu przedawnienia. Z drugiej jednak strony, krótszy okres przedawnienia zaktywizuje wierzycieli do występowania na czas z roszczeniami i może spowodować szybszą sprzedaż długów podmiotom trzecim.

Zuzanna Jędrzejewska

radca prawny

TOP